Pojęcia i definicje (związane z zarządzaniem bezpieczeństwem i higieną pracy)
 
Poniżej zamieszczono pojęcia i ich definicje używane przy zarządzaniu bezpieczeństwem i higieną pracy oraz przy sporządzaniu oceny ryzyka zawodowego:

analiza ryzyka – badanie ryzyka obejmujące określenie granic obiektu, identyfikację zagrożeń i szacowanie ryzyka

awaria - zdarzenie powstałe w wyniku niekontrolowanego rozwoju sytuacji w czasie eksploatacji materiałów, urządzeń lub instalacji, prowadzące do powstania, natychmiast lub z opóźnieniem, na terenie organizacji lub poza jej terenem, poważnego zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i/lub środowiska, takie jak: duża emisja substancji szkodliwych lub niebezpiecznych, pożar, wybuch itp.        
[PN-N-18001]

bezpieczeństwo i higiena pracy - stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy [PN-N-18001]

charakterystyka stanowisk pracy – zespół cech opisujących/określających cechy i obszar stanowiska pracy

działania korygujące - działania podjęte w celu usunięcia przyczyn istniejącej niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji oraz w celu niedopuszczenia do ich ponownego wystąpienia [PN-N-18001]

działania zapobiegawcze - działania podjęte w celu usunięcia przyczyn potencjalnej niezgodności lub innej niepożądanej sytuacji oraz w celu niedopuszczenia do ich wystąpienia [PN-N-18001]

ekspozycja (narażenie) – podleganie pracownika w określonym czasie oddziaływaniu czynników środowiska pracy, w wyniku którego oddziaływania pracownik może być narażony na utratę/pogorszenie się stanu zdrowia

faza użytkowania obiektu – stan, w jakim znajduje się obiekt w czasie normalnej eksploatacji (np. podczas prowadzenia czynności związanych z procesem technologicznym, bieżących regulacji, konserwacji itp.)

identyfikacja zagrożenia - proces rozpoznawania tego, czy zagrożenie istnieje oraz określania jego charakterystyk [PN-N-18001]

lista kontrolna – kwestionariusz zawierający zbiór wymienionych zagrożeń/zdarzeń niebezpiecznych związanych ze środowiskiem pracy

monitorowanie bezpieczeństwa i higieny pracy - obserwowanie stanu warunków pracy, zachowań pracowników oraz wyników działań podejmowanych, w celu poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy, obejmujące w szczególności identyfikację zagrożeń, ocenę ryzyka zawodowego oraz analizę przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych [PN-N-18001]

narażenie – (ekspozycja) podleganie oddziaływaniu czynników niebezpiecznych, szkodliwych lub uciążliwych związanych z wykonywaniem pracy [PN-N-18002]     
(UWAGA – narażenie jest wyrażanym ilościowo lub jakościowo pojęciem charakteryzującym zagrożenie na stanowisku pracy)

najwyższe kierownictwo - osoba lub grupa osób stanowiących wewnątrz organizacji przepisy i wymagania oraz kształtujących politykę i wyznaczających cele tej organizacji [PN-N-18001]

niedogodność – stan środowiska pracy, który sam w sobie nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla pracownika, ale w poważnym stopniu sprzyja powstawaniu takiego zagrożenia

niezgodność - niespełnienie wyspecyfikowanego wymagania [PN-ISO-8402]

obiekt – osoby lub wartości materialne (budynki/budowle, instalacje, maszyny, narzędzia itp.)

ocena ryzyka - proces analizowania ryzyka i wyznaczania dopuszczalności ryzyka
[PN-N-18001],   >>wydawanie opinii (osądu) o ryzyku obejmujące:   
              - analizę ryzyka,         
              - wartościowanie ryzyka,       
              - decyzję o akceptacji ryzyka lub podjęciu działań w celu redukcji ryzyka

organizacja - spółka, korporacja, firma, przedsiębiorstwo, organ władzy lub instytucja, albo jakakolwiek ich część lub kombinacja, samodzielna lub nie, publiczna lub prywatna, o własnych zadaniach i administracji [PN-N-18001]; 
(UWAGA - W organizacjach, w których działa więcej niż jedna jednostka operacyjna, pojedyncza jednostka może być zdefiniowana jako organizacja)

prawdopodobieństwo – możliwość, szansa wydarzenia się czegoś

ryzyko - kombinacja częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia określonego zdarzenia wywołującego zagrożenie i konsekwencji związanych z tym zdarzeniem
[PN-N-18001]

(UWAGA - Pojęcie ryzyka zawsze obejmuje dwa elementy: częstość lub prawdopodobieństwo występowania zdarzenia wywołującego zagrożenie i konsekwencje tego zdarzenia).

ryzyko resztkowe – ryzyko, jakie pozostaje po zastosowaniu (wprowadzeniu) środka ochronnego [EN-1050]

ryzyko zawodowe - prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych, w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy [PN-N-18001]

stanowisko pracy - przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę [PN-N-18001]

strata – fizyczne naruszenie lub/i uszkodzenie zdrowia lub przedmiotu (rzeczy)
[EN-1050]

strefa zagrożenia – przestrzeń w otoczeniu stanowiska pracy, w której może wystąpić zagrożenie bezpieczeństwa, utraty zdrowia lub życia przebywających tam osób

szacowanie ryzyka – nadanie materialnej cechy elementom ryzyka:         
- ocena prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia niebezpiecznego        
- określenie stopnia możliwej straty/konsekwencji związanych z tym zdarzeniem

szkoda – (strata, skutek) fizyczny uraz lub/i utrata życia, zdrowia lub majątku (wartości materialnych)

środki ochronne - środki ochrony zbiorowej, środki ochrony indywidualnej lub inne środki (techniczne lub organizacyjne), stosowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego [PN-N-18001]
- środki (sposoby) do zlikwidowania zagrożenia lub zmniejszenia ryzyka [EN-1050]

wyznaczanie dopuszczalności ryzyka (wartościowanie ryzyka) – formułowanie sądu o ryzyku/określanie wartości ryzyka wg przyjętych kryteriów

zagrożenie - stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę [PN-N-18001]

                     - zdarzenie mogące wywołać stratę [EN-1050]

zagrożenie znaczące - zagrożenie mogące spowodować poważne i nieodwracalne uszkodzenie zdrowia lub śmierć, występujące w szczególności przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych [PN-N-18001]

zapis – dokumentowanie ustaleń i działań, obejmujących stosowanie zasad wynikających z przepisów prawnych oraz funkcjonowania systemu bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym monitorowania, auditów, przeglądów, szkoleń, działań korygujących i zapobiegawczych

zarządzanie ryzykiem – ciągły proces oceny oraz eliminowania lub, co najmniej ograniczania ryzyka